Stads tapijten vs. dorpstapijten

Wat is het verschil tussen stads- en dorpstapijten?

De tapijten die lang, lang geleden werden geweven, is vaak erg onduidelijk waarom ze geweven zijn. Er is sowieso weinig bekend over die tijd en de tapijten uit deze ververstreken tijd. Algemeen wordt ervan uit gegaan dat de eerste tapijten die ooit geweven werden, gemaakt werden voor praktische doeleinden. Om op te zitten, eten en lopen. Comfort ging in die tijd boven decoratie en luxe. Het tapijt bracht op dat moment het enige decoratieve in huis aan.

Van functioneel naar luxeproduct

Door de tijd heen werden tapijtweeftechnieken en het ontwerpen ervan verfijnd, uitgebreid en geprofessionaliseerd. Tapijten werden een luxeproduct, die de klasse van de eigenaar aangaf. Hieraan werd gemeten hoeveel welvaart de eigenaar had en welke sociale status hij had. Langzaamaan werd dit het doel van tapijten. De tapijtfabrikanten zagen daarom een perfecte markt om zelf ook rijk te worden. Deze fabrikanten bevonden zich vooral in stadscentra. 

Voor deze luxeproducten kon met ook hoge prijzen vragen. Het waren namelijk kwaliteitsvolle tapijten en er was veel vraag naar. De fabrikanten die de mooiste, uniekste en kwaliteitsvolle tapijten op de markt brachten werden benoemd tot “meesterwevers”. Sommige van deze zetten hun handtekening op de tapijten, waaraan we nu nog kunnen herkennen van wie het tapijt is geweest.

Foute veronderstellingen

Zo nu en dan speelt er een bepaalde trend op dat het verschil tussen commerciële stadstapijten en dorpstapijten sterker gecontrasteerd moet worden. De commerciële stadtapijten moeten voldoen aan de eisen van de commerciële marktvraag. De dorpstapijten moeten de authentieke traditie van het land voorzetten, met culturele tradities en kwaliteit.

Deze trend is vooral gebaseerd op de gedachte dat dorpstapijten door 1 tapijtwever worden gemaakt, en deze oorspronkelijk voor eigen gebruik doelde. Deze tapijten zouden origineel, authentiek en niet voor de markt zijn.

Helaas is dit een fout uitgangspunt. Ten eerste al omdat commerciële tapijtproductie niet alleen in steden plaatsvond. Ook in de dorpen en door nomadische groepen werden tapijten verhandeld en verkocht. Hiermee verdiende veel dorpsbewoners hun inkomsten. Ook onder nomadische groepen was het niet alleen de vrouw die tapijten weefde, maar werden hele werkplaatsen georganiseerd waar in grote getalen tapijten werden gemaakt om aan de vraag op de markt te voldoen.

Ook is de veronderstelling dat dorps tapijten automatisch authentiek zijn, niet correct. Er blijkt aan veel dorpstapijten weinig authentieks te zitten, eerder werd dit wel gedacht door experts. Dorpstapijten gingen wel degelijk met de trends van de stad mee, alleen in een trager tempo. De stadstapijten, werden met deze snelheid geproduceerd dat dorpstapijten het niet bij konden houden. Veranderden de trend van de stadstapijten dan volgende de dorps en nomadische tapijten altijd wat later. Hierdoor leken de dorps en nomadische tapijten op het eerste gezicht altijd wat ouderwets. Dit is was niet omdat ze niet meegingen, maar omdat het maken ervan altijd wat meer tijd kostte.

Dit geldt ook voor de mensen die de stedelijke stadstapijten ontworpen. De meeste van hen hadden al jaren ervaring en traditie van tapijtweverij achter de rug. Ondanks hun smaak moesten ze steeds weer actief reageren op de steeds veranderende smaak van de markt. Ging je niet mee dan kon je ook succes vergeten, want meegaan met de markt was genoodzaakt wilde je een succesvol marktaandeel behalen. Hierdoor bleven de technische en ontwerpnormen gegarandeerd. Alleen de beste, creatiefste en kwaliteitsvolle stadstapijten konden de markt blijven domineren.

Fascinerende en antieke dorpskleden uit Perzië

Net als tribale en nomadische tapijten, hebben dorpstapijten een soort romantische charme over zich heen. Ze worden over het algemeen gezien als een vorm van volkskunst en krijgen vaak de stempel van culturele authenticiteit en oudheid.

Toch vertegenwoordigen ze vandaag de dag nog steeds een complexe, langdurige relatie met de stedelijke tapijtproductie. Van technische tot ontwerpaspecten. Nomadische en dorpstapijten vertonen vaak geometrische vormen, strakke lijnen en verschillende versies van bloemen en diermotieven. Deze zijn indirect altijd af te leiden van het repertoire van stedelijke tapijten.

Over het algemeen werden dorpskleden in Perzië in kleinere maten gemaakt, in plaats van in kamerformaten. Het komt zelden voor dat dorpstapijten net zo groot worden als de kamerformaten van stadstapijten. De ontwerpen zijn gedurfder en meer rechtlijnig. Ze zijn grover geweven, met minder knopen per vierkante centimeter. Dit zijn allerlei verschillen tussen dorps en stadstapijten. De dorpstapijten hebben als basis altijd wol, mar er kan ook gebruik worden gemaakt van katoen zoals de stadswevers vaak doen. Regelmatig wordt er ook een combinatie van wol en katoen gebruikt.

Dorpstapijten zijn toch erg afhankelijk van stedelijke tapijten. Vooral als je kijkt naar de ontwerpen. Er wordt vaak gespiekt als je kijkt naar diverse bloemmotieven, medaillons of doorlopend patroon. Toch blijven dorpstapijten meer abstract en geometrisch op het gebied van ontwerpen. Daarnaast zijn nomadische en dorpstapijten een stuk kleiner. Het komt geregeld voor dat dorpstapijten een uitbreiding zijn van de tapijtweefcentra in een nabijgelegen stad. Het is daarom ook niet zo gek dat er verschillende overeenkomsten te benoemen zijn.